51870
Гиперқамқорлық бала өміріне қалай әсер етеді?
Гиперқамқорлық бала өміріне қалай әсер етеді?
Гиперқамқорлық – ата-ананың балаға асыра қамқорлық жасауы. Яғни, баланың іс-әрекетін шамадан тыс бақылау, қадағалау және шектеумен сипатталатын позиция. Гиперқамқор баланы жамандықтан қорғау ниетінен туындайды. Бірақ мұның салдарынан бала өмірде қиындықтарға тап болып, кейбір қабілетінен айырылуы ықтимал.
Гиперқамқорлықтың қандай түрлері бар?
– баланың физикалық белсенділігін шектеу;
– баланы жағымсыз эмоциялардан немесе тәжірибелерден шамадан тыс қорғау, бұл өміршеңдік пен эмоционалды жетілуіне кедергі келтіреді;
– баланың ойларын, сенімдері мен шешімдерін, сондай-ақ сыни ойлауы мен проблемаларды шешу дағдыларына кедергі келтіру;
– баланың әлеуметтік және достық қарым-қатынасын, әлеуметтік дағдылар мен тәуелсіздікті дамыту мүмкіндіктерін шектеу.
Бала шамадан тыс қамқорлықтан қалай зардап шегуі мүмкін?
Шамадан тыс балаға қамқорлық жасау бірнеше жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін, соның ішінде:
– балаға шешім қабылдау немесе өз әрекеттері үшін жауапкершілікті мойнына алу қиынға соғуы мүмкін;
– өзін-өзі төмен бағалайды, сенімділік аз болады;
– әртүрлі әлеуметтік жағдайларға бейімделуі төмен болады;
– шамадан тыс қамқорда болған балалар мазасыздықпен күресуі мүмкін. Өйткені олар өмірдегі қиындық немесе сәтсіздікпен күресу дағдыларын дамытпаған.
Шамадан тыс қамқорлықпен қалай күресуге болады?
Гиперқамқорлықпен күресу үшін келесі стратегияларды ұстануға кеңес береміз:
– ата-аналар өздерінің қорқыныштары мен шамадан тыс қамқорлыққа алып келетін уайымдары туралы ойлануы керек;
– баланы жасына сәйкес тәуекелдерге итермелеу;
– балаға шешім қабылдауға, проблемаларды шешуге және өз әрекеттері үшін; жауапкершілікті алуға мүмкіндік беру керек.
