Балалық шақтағы қиындықтар мен "зиянды" шығармашылық арасында байланыс бары анықталды – зерттеу
Behavioral Sciences журналында жарияланған жаңа зерттеу балалық шақтағы қиындықтар мен жасөспірім кездегі "зиянды" шығармашылық арасында байланыс барын анықтады. Зерттеу нәтижелері әлеуметтік қолдау мен эмпатияның бұл зиянды шығармашылықтың алдын алуда маңызды рөл атқаратынын көрсетті.
"Зиянды шығармашылық" термині адамдардың өз шығармашылық қабілеттерін басқаға зиян тигізу мақсатында қолдануын сипаттайды. Зерттеу авторы, Техас штаты университетінің профессоры Натали А. Себальос: «Творчество өзі жағымды да, жағымсыз да болмауы мүмкін. Сондықтан адамның өмірлік тәжірибесі оның шығармашылығының бағытына қалай әсер ететінін зерттеу қызық болды», – деп атап өтті.
Зерттеуге Техастағы латынамерикалық білім ордасында психология және әлеуметтану пәндерінен оқитын 524 студент қатысты. Қатысушылардың 78%-ы – әйелдер, және олардың көбі түрлі этникалық топтардан шыққан. Барлық қатысушы анонимді онлайн сауалнама толтырып, балалық шақтағы тәжірибелері, шығармашылық деңгейі, эмпатиясы, әлеуметтік қолдау және стресспен күресу стратегиялары туралы мәліметтер ұсынды.
Негізгі нәтижелер:
- Төрт немесе одан да көп қиындықты бастан кешірген адамдар "зиянды" шығармашылыққа жиі бейім болған. Бұл топтағы қатысушыларда өтірік айту, алдау және басқа адамдарға зиян келтіру мақсатындағы шығармашылық әрекеттер жиі кездескен.
- Әлеуметтік қолдау мен эмпатияның жоғары деңгейі зиянды шығармашылықтың ықтималдығын азайтты. Бұл факторлар балалық шақтағы қиындықтардан кейін де зиянды мінез-құлықтың алдын алуға көмектесетінін көрсетті.
- Дегенмен, стресспен күресу стратегиялары зиянды шығармашылықпен оң байланыста болған. Бұл өз күшіне тым сену кейбір адамдардың әлеуметтік бейімделуін төмендетуі мүмкін деген болжамды растайды.
Профессор Себальос: «Балалық шақтағы қиындықтар "зиянды" шығармашылыққа әкелуі міндетті емес. Әлеуметтік қолдау мен эмпатия дұрыс бағытта қолданылса, бұл тенденцияны өзгертуге болады», – деп мәлімдеді. Автор сондай-ақ әлеуметтік-эмоциялық оқытуды ерте жастан дамыту болашақта жағымды шығармашылыққа жол ашатынын айтты.
Зерттеушілер деректерді қатысушылардың өздері ұсынғанын, сондықтан жауаптардың нақтылығына әлеуметтік қолайлылық немесе есте сақтау қателіктері әсер етуі мүмкін екенін атап өтті. Келешекте әртүрлі стресс-күресу стратегияларының әлеуметтік немесе зиянды мінез-құлыққа қалай әсер ететініне тереңірек назар аудару жоспарлануда.
Зерттеу авторлары: Натали А. Себальос және Тони Терлинг Уотт.
