Қарама-қайшы эмоциялар қалай туындайды?
Мұндай жағдайда сезімдеріңізді 1-ден 9-ға дейінгі шкала бойынша қалай бағалаған болар едіңіз? Бұл сұрақ қарапайым сияқты көрінгенімен, ғалымдар аралас эмоциялардың ерекшелігін зерттеу үшін осындай шкала қолданады. Ғылыми зерттеулерде сезімдер көбінесе тек жағымды немесе тек жағымсыз деп қарастырылады, ал аралас эмоциялар сирек ескеріледі.
Ғалымдар эмоциялар биологиялық жүйелерге негізделген болса, қарама-қарсы эмоциялардың бір мезетте пайда болуы мүмкін емес деп санайды. Көптеген зерттеулер эмоциялар бір сәтте не жағымды, не жағымсыз болуы керек деген теорияға сүйенеді. Дегенмен, адамдар көбінесе аралас эмоциялар туралы хабарлайды. Мысалы, ностальгияны адамдар түрлі мәдениеттерде оң және теріс сезімдермен қатар қабылдайды.
Бір зерттеу тобы аралас эмоциялар туындаған кезде жүрек соғу жиілігі мен терінің электр өткізгіштігі ерекше сипатқа ие болатынын анықтады. Бұл көрсеткіштер эмоциялар қатар жүруі мүмкін деген болжамды қолдайды. Алайда, мидың функционалдық МРТ зерттеуі ми реакцияларының ерекше үлгісін таба алмады: тек жағымсыз эмоциялармен сәйкес келетін үлгі анықталды.
Аралас эмоциялар ми қыртысының кейбір күрделі аймақтарында ғана байқалатыны анықталды. Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, алдыңғы белдеу мен вентромедиальды префронтальды қыртыс секілді ми аймақтары аралас эмоциялардың қалыптасуына жауапты. Бұл күрделі функциялар адамның аралас сезімдерді бастан өткеруіне мүмкіндік береді.
Зерттеушілер аралас эмоциялардың адамның үлкен өмірлік өзгерістерге бейімделуіне көмектесетінін байқаған. Кейде мұндай сезімдер қиындықтардан өтуге жәрдемдесіп, құнды естеліктерге айналады. Мысалы, сіз арман қалаңызға көшуге дайындалып жатқанда, достарыңыздың қоштасу кеші сізге қуаныш пен мұңды қатар сездіруі мүмкін.
Кей жағдайларда аралас сезімдер тұрақты күйзеліске ұшыратады. Мысалы, қарым-қатынасты аяқтау қажет екенін білсеңіз де, ол адамның сізге деген оң сезімдері толық жоғалмауы мүмкін.
Аралас эмоцияларды тереңірек зерттеу адамдарға өздерінің күрделі сезімдерін түсінуге және оларды жағымды естеліктерге айналдыруға көмектеседі деп үміттенеміз.
