Машинаны оқыту алгоритмі ерлердегі аутизмнің үш ерекше түрін анықтады
Жақында Autism Research журналында жарияланған зерттеуде ғалымдар ерлердегі аутизм спектріндегі үш түрлі субтипті анықтады, олардың әрқайсысы ми құрылымының және мінез-құлық белгілерінің ерекше паттерндерімен байланысты. Бұл нәтижелер аутизм спектрі бар адамдардың нейрондық профильдерінде айтарлықтай әртүрлілік бар екенін және бұл олардың арнайы қажеттіліктеріне және емге қалай жауап беретініне әсер етуі мүмкін екендігін көрсетеді.
Аутизм спектрінің бұзылуы (АСБ) — бұл нейроқұрылымдық дамудың күрделі жағдайы, ол негізінен әлеуметтік өзара әрекеттесу, коммуникация және қайталанатын мінез-құлықтағы қиындықтармен сипатталады. Аутизммен ауыратын адамдар осы симптомдарды әртүрлі деңгейде сезінеді, сондықтан бұл жағдай «спектр» деп аталады. Осы жалпы белгілерге қоса, аутизм спектрі бар адамдарда ерекше сезімталдық, когнитивтік қабілеттер мен қозғалыс дағдылары болуы мүмкін, бұл аутизмнің әртүрлілігін арттырады.
Аутизмнің күрделілігі оның себептерін түсінуде және тиімді араласу шараларын әзірлеуде қиындықтар туғызады. Қарапайым диагностикалық әдістер көбінесе тек симптомдардың ауырлығына негізделеді, бірақ бұл тәсіл аутизмнің биологиялық айырмашылықтарын толық қамтымайды. Яғни, екі адам әлеуметтік немесе коммуникативтік қиындықтарды бірдей деңгейде сезінуі мүмкін, бірақ олардың ми құрылымдары әртүрлі болуы мүмкін, бұл проблемалардың себебі болуы мүмкін. Бұл зерттеушілерді аутизмді жіктеудің басқа тәсілдерін зерттеуге итермеледі, олар тек сыртқы белгілерден тыс ми құрылымдарын тереңірек түсінуге бағытталған.
«Аутизмнің таралуы жыл сайын артып келеді, бұл отбасылар мен қоғамға ауыр жүктеме болып отыр», — деді зерттеу авторы, Чунцин университетінің профессоры Синьвэй Ли. «Қазіргі таңда бұл нейроқұрылымдық ауытқу үшін тиімді емдеу жоқ; алайда, науқастардың ми гетерогенділігі бұл аурудың механизмдерін ашуда маңызды жайт болып табылады. Халықаралық зерттеулер мен біздің мақаламыздың нәтижелері бұл пікірді растайды.»
Зерттеушілер аутизммен ауыратын адамдар мен сау адамдардың магнитті-резонанстық томография (МРТ) деректерін қамтитын Autism Brain Imaging Data Exchange деректер жиынтығын пайдаланды. Бұл зерттеуге 10-20 жас аралығындағы аутизммен ауыратын 225 ер адам мен 255 сау ер адам қатысты. Тек ер адамдарды таңдаудың себебі — аутизмнің көп жағдайда ер адамдарда диагноз қойылуы және әйелдердің аутизм құрылымының ерлермен салыстырғанда ерекшеленуі.
Зерттеу барысында зерттеушілер МРТ сканерлері арқылы ми құрылымдарын талдады, әсіресе ақпаратты өңдеуге қатысатын маңызды ми бөліктерінің бірі — сұр затқа назар аударды. Олар ми құрылымдарының ұқсастығына негізделген нейрондық желілерді құрып, әрбір қатысушының жеке нейрондық архитектурасын зерттеді. Машиналық оқыту әдісі арқылы олар аутизммен ауыратын қатысушыларды үш негізгі подтипке бөлді.
Бұл үш подтип ми аймақтарының өзара байланыстарының ерекшеліктерімен сипатталды. Бірінші подтипте сезімталдық пен сенсомоторлық өңдеу өзгерістері байқалды. Екінші подтипте қозғалыс бақылауымен байланысты ми аймақтарындағы байланыстардың төмендеуі, бірақ визуалды және тілдік өңдеу аймақтарында байланыстардың артуы байқалды. Үшінші подтипте когнитивті жоғары деңгейдегі процестермен байланысты ми аймақтарында өзгерістер болды.
Зерттеу барысында айтарлықтай клиникалық айырмашылықтар да анықталды. Үшінші подтипке жататын қатысушылардың ақыл-ой және орындаушылық тесттеріндегі көрсеткіштері жоғары болды, ал бірінші подтиптегілер әлеуметтік өзара әрекеттесу мен қарым-қатынаста қиындықтарды көп сезінді.
«Аутизм — күрделі нейроқұрылымдық жағдай және оның аурушаңдығы артты, бұл ерте анықтау мен араласудың маңыздылығын көрсетеді», — деді Ли. «Сонымен қатар, аутизмнің әртүрлі подтиптері бар және арнайы араласулар әр подтипке сәйкес жүргізілуге тиіс».
Зерттеудің шектеулері де бар. Біріншіден, тек ер адамдар зерттеуге енгізілді, бұл зерттеудің әйелдерге таралуы мүмкін айырмашылықтарды толық түсінбеуге алып келеді. Сонымен қатар, зерттеу кесінділік сипатта болғандықтан, уақыт өткен сайын мидың құрылымдарының өзгерістерін бақылау мүмкіндігі болмады.
Алдағы уақытта зерттеушілер өздерінің ашылуларын басқа визуализация әдістерін пайдалану және ұзақ мерзімді зерттеулер жүргізу арқылы кеңейтуді жоспарлап отыр. Олар аутизмнің әртүрлі подтиптерін жылдам әрі нақты анықтауға мүмкіндік беретін диагностикалық құралдарды әзірлеуді үміттенеді.
