БІЛІКТІ ЖУРНАЛИСТ БОЛУДЫҢ ЖОЛЫ

Газеттің жұмысын қа­­лай үйлестіруге бола­ды? Оқылымды тақырып­­­тарды табудың жолы қандай? Журналистік зерттеу жүргізу мен сұхбат алуда нені білу керек? Міне, осы және өзге де сұрақтар төңірегінде Шымкенттегі «Жастар орталығында» журна­листердің семинары өтті. Облыстық ішкі саясат басқармасы ұйым­дас­тырған басқосуда «Егемен Қазақстан» газеті­­нің вице-пре­зиденті, бас редакторы Жанболат Аупбаев пен «Айқын» газетінің бөлім мең­геру­шісі Гүлзина Бектасова Оңтүстіктегі әріптестері­мен тәжірибе алмасып, ой бөлісті. Семинарды басқар­ма басшысы Берік Құр­манғали ашып, жүргізіп отырды.
Республикаға танымал, тың тақырып табудың хас шебері Жанболат Аупбаев алдымен «Егемен Қазақстан» газетін мысалға ала отырып, газет жұмысын үйлестіру туралы баяндады.
– Газет шықпай тұрып оның нобайы жасалады. Оны басшы­мыз бекіткен соң мақалалар орналастыр­ылады. Ақпараттардың орналасу тәртібі Елбасы, Үкімет, сосын Пар­ла­мент болып жүйеленеді. «Толған­дырар тақырып», «Араша», «Жанайқай» айдарларымен өзекті мақалалар да бірінші беттен бас­та­ла­ды. Газетті түгел ресми және саяси мақалалармен толтыруға бол­май­ды. Сол үшін басылымның әр­­бір санында кем дегенде мәселе көтерген әрі оқырманды баурайтын 3-4 мақала болуы тиіс. Бізде әрбір тілші жұмыс жоспарын өткізеді. Жоспар – газеттің жаны. Оқы­лымды әрі зерттеу мақалалар жиналған соң ретімен газетке жарияланады. Журналистер құр қысқа ақпараттармен, жиналыстарға қатысумен ғана шектеліп қалмауы керек. Олар әрқашан ізденіс үстінде жүрсе ғана бағы жанады, – деді ол.
Еліміздің бас газетінің бас редакторы тың тақырыпты табу жолын­дағы тәжірибелерін де ортаға салды.
– Мемлекет басшысы немесе министрлердің баяндамаларындағы фактілердің арасында өрбітіп ала кететін ойлар көп. Зерттеп, тарқатып жазсаң керемет мақала болады. Оқырман хаттарында да зерттеуге сұранып тұрған мәселе көп. Радио мен телеарнадан естіген жаңалықты кеңінен зерттеу, ұлы адамдар туралы мемуарлар мен деректі кітаптарда да оқылымды мақалаға айналдыратын деректер табылады. Сонымен қатар өзің тұратын қалаға танымал адамдар келіп қалған кезде олардан дереу сұхбат алған жөн. Бұл таптырмас олжа. Шетелге, өзге облыстарға барған сәтте де сергек жүрсең неше түрлі тақырып табасың. Қалалардағы, аудандардағы мұражай экспонаттарын зерттей түссең де, жұрт сүйсіне оқитын дерек­тер жазасың. Қысқасы, жур­налист әрқашанда ойы сергек, көңілі зерек болып, әрбір іссапар мен кездесулерден ой түйіп, ақпараттарды зерттеп жүргені дұрыс. Журналистің қаруы – қаламы мен ізденімпаздығы, – деді Жанболат Аупбаев.
Түрлі мысалдар келтіріп, жас журналистердің сұрақтарына жауап берген майталман журналист: «Мұқият оқысаңыз, «Егемен Қазақстанда» да сыни мақалалар жеткілікті. Цензура жоқ. Бізде жарияланған мақалалардан кейін біраз мәселелер шешімін тауып жатыр. Кейбір шенеуніктер қызметінен шеттетілді. Бір нәрсені ұққан жөн. Сыни мақала шыға салысымен бірден нәтиже болмайды. Кейбір жұмыстар біраз уақыт өткен соң атқарылуы мүмкін. Ең бастысы, сын байыпты әрі салмақты жазылуы тиіс. Сынаудың жөні осы екен деп шенеуніктерді ащы сөзбен тоқпақтап ұра беруге де болмайды», – дей келе газеттің таралымын арттыру бағытындағы «құпияларымен» де бөлісті.
Семинарда «Айқын» газетінің бөлім меңгерушісі Гүлзина Бектасова «Бұқаралық ақпарат құралдары арасында журналистік зерттеу және сұхбат алу» тақырыбы бойынша ой қозғады.
– Қазір интернет-басылымдардың саны артуда. Ақпарат беру жылдам­дығы артты. Бүгін жазбасаң, ол ақпарат ертең кеш болып қалады. Сондықтан кейбір әріптестеріміз жұрттың алдын орау үшін асығыстыққа барып, дәлелденбеген ақпаратты жариялап қояды. Мәселен, биыл 1 сәуірде бір сайтта Мұхтар Мағауиннің «Шахан сері» шығармасына Голливудта фильм түсірілетіні туралы ақпарат берілді. Оны еліміздегі бірнеше жетекші сайттар көшіріп басты. Сөйтсе, ол жалған әрі әзіл ақпарат болып шықты. Нәтижесінде әріптестеріміз ұятқа қалды. Міне, бұл бізде деректі зерттеу, тақырыпқа тереңдеп енудің аз екендігін көрсетеді. Мақала жазарда, сұхбат аларда сол тақырыпты немесе сұхбат беруші кейіпкерді терең зерттеп барып, іске кіріскен жөн, – деді Гүлзина Бектасова.
Семинар-тренингте қонақтарға түрлі сұрақтар қойылып, қанағат­танарлық жауаптар алынды. Жиынға қатысушы аудан, қала әкімдіктерінің баспасөз хатшылары, бас редакторлар мен жас журналистер сертификат пен журналистика жанрлары туралы кітапқа ие болды.

Ғабит Сапарбеков