Франциядағы қазақ қызы: Атажұрттың қолдауына қатты риза болдым
Франциядағы қазақ қызы: Атажұрттың қолдауына қатты риза болдым
Соңғы екі-үш күнде Францияның солтүстігінде орналасқан Крейл қаласы әкімінің орынбасары лауазымына тағайындалған қазақ қызы Иесим Махмұтқызы Саваш туралы шетелдік және қазақстандық БАҚ жарыса жазуда. Өз ортасында жас та болса, бас болып жүрген жиырма тоғыз жастағы Иесин ХIХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басында Қытайдағы ұлт-азаттық көтерілістің басшысы, қайсар тұлға Сәбитұлы Зуқа батырдың шөбересі. Әкім орынбасары қызметіне сайланғанына небәрі бір-ақ күн болған даңқты тұлғаның ұрпағы Иесин қандасымызбен арнайы хабарласып, сұхбаттасқан едік.
– Иесим, жаңа қызметіңіз құтты болсын! Соңғы күндері әлеуметтік желі арқылы айтылған құттықтаулар легін оқып тауыса алмай жатқан боларсыз. Қазақстандағы бауырластарыңыздан мұндай қолдауды күтпеген секілдісіз?
– Рақмет! Шыны керек, мұндай қолдауды күтпедім. Сонау Қазақстаннан сіз осылай хабарласып, сұхбаттасады деп те ойламадым. Әлеуметтік желі, сонымен қатар қазақстандық БАҚ мені елеп-ескеріп, жаңалық қылып жазғанына қуанамын. Кешелі бері Қазақстаннан, Түркіменстан, Моңғолиядан толассыз қоңырау шалып, танитыны бар, танымайтыны бар, көптеген хабарлама жіберіп жатыр. Мүмкіндігінше барлығына жауап беруге тырысудамын. Шынымды айтсам, бұл маған ерекше серпін берді. Атажұрттағы елдің маған осылай ерекше қолдау білдіріп жатқаны мені қанаттандырады, бойыма қуат береді. Өте риза болдым.
– Көпшілік сізді енді танып жатыр. Десек те, өзіңіз және отбасыңыз туралы мәліметті өз аузыңыздан естісек.
– Мен 1991 жылы 21 қазанда Париж қаласында дүниеге келгенмін. Отбасында бес адамбыз. Әкемнің есімі – Махмұт. Ол кісі Франциядағы қазақтар қауымдастығының президенті. Анамның есімі – Әмина. Кондитерлік салада қызмет етеді. Өзімнен кейін інім Ясин мен сіңлім Дилара бар. Өзіме келсем, жергілікті мемлекеттік басқару бойынша бакалавриат, сонымен қатар, білім беру ісі бойынша магистратура бөлімін аяқтадым. 2017 жылдан бастап Крейл қаласында орта мектепте сабақ беремін.
– Қытай қазақтарының азаттығы үшін күрескен атақты Зуқа батырдың шөбересі екенсіз. Жалпы, атаңыз жайлы не білесіз? – Иә, мен аты аңызға айналған Зуқа батырдың шөбересімін әрі ол кісінің ұрпағы екенімді мақтан тұтамын. Ол мен үшін нағыз батыр! Әкемнің айтуынша аз-маз білемін, десек те алдағы уақытта ол кісі туралы егжей-тегжей мәлімет білу мақсатында Алтай өңіріне арнайы барғым келеді. Жергілікті ағайыннан ата-бабаларымның өмір жолы мен тұрмыс-тіршілігі туралы сұрастырғым келеді. Сонымен қатар Алтайдан кейін Қазақстанға сапар шеккім келеді. Әлі күнге дейін Қазақстанда болмағанмын, сол себепті бұл елмен байланыстының барлығы қызықты. Қазақстанның топырағын басып, жергілікті тұрғындармен көзбе-көз танысу мен үшін үлкен құрмет болар еді.
– Мектепте сабақ бере жүріп, мемлекеттік қызметке араласу идеясы неден туындады?
– Негізі мен бұл салаға мектепке орналасқанға дейін қызыққанмын. 2012 жылы жастар арасындағы халықаралық іс-шараларға қатысудан бастадым. Сосын Крейл қаласындағы Жастар кеңесінің мүшесі болып сайландым. 2014 жылы партиямыз іріктеуден өтіп, сайлауда жеңіске жеттік. Мен мұнда 2014-2020 жылдар аралығында халықаралық қатынастарға жауапты маман қызметін атқардым. Сосын осыдан үш күн бұрын біздің партия тағы да жеңіске жетіп, нәтижесінде мен қала әкімінің орынбасары қызметіне тағайындалдым. Бұл қызметімде мен мәдениет саласына баса көңіл бөлетін боламын. Осы ретте айта кететін жайт, Крейл мен Қазақстанның бір қаласының арасында мәдениетке қатысты арнайы бір жоба неге бастамасқа? Талқыдан өткізіліп, іске асыруға болатын ұсыныстар табылады деп ойлаймын.
– Десек те, қыз балаға басқарушылық қызметі оңайға түспейтіні анық. Гендерлік теңсіздік те орын алатын жайттар көп кездеседі. Сіз жақта қалай? Мұндай реакцияны байқамадыңыз ба?
– Өкінішке қарай, гендерлік теңсіздік әлі де бар. Жалпы, Францияның мемлекеттік басқару ісінде 50 пайыз әйел, 50 пайыз ер адамдар болуы қажет. Негізінен, Франциядағы әкімдердің көпшілігі ер адамдар. Бұл үрдісті өскелең ұрпақ өзгертіп, әйелдердің де тең құқылы екенін дәлелдейді деп күтемін. Оның үстіне менің оқиғам басқару ісінде паритеттің бар екенінің айқын мысалы, десек те алдағы уақытта саясат әлемінде гендерлік теңсіздіктің күші жойылу керек.
– Әкеңіз Франциядағы қазақтар қауымдастығының президенті. Қауымдастықтың іс-шараларына көз қырын сала жүріп, біздің мәдениеттен ажырай қоймаған боларсыз?
– Әкем – менің мақтанышым, мен үшін үлгі тұтарлық тұлға. Мен сізге мынаны айта кетейін, өзге елден екінші бір мемлекетке көшіп келіп, мұнда жан-жаққа шашылған бір ұлттың адамдарын жинау оңай шаруа емес. Сол себепті де әкемнің атқарып жүрген ісіне сүйсінемін. Мәдениетті сұрасаңыз, әкемдей насихаттаушы тұрғанда қалай ұмытайын? Франция қазақтары жиі жиналып тұрамыз, кездесе қалғанда қазақша сөйлесіп, тілімізді, мәдениетімізді, өнерімізді жоғалтпауға тырысамыз. Францияда жүрсек те, осы құндылықтарымызды үлкенімізден кішімізге дейін сақтап жүруге талпынып жүрміз. 
– Франция қазақтары демекші, сөз арасында сайлау барысында сол елдегі қандастарымыз бір қауым ел болып жиналып, ерекше қолдағанын айтып қалдыңыз...
– Иә, осыны ерекше атап айтқым келеді. Менің үлкен жанұямнан бөлек, Франциядағы қазақ достарым маған ерекше қолдау көрсетті. Біз барлығымыз бір-бірімізді жақсы танимыз. Тіпті, көршілес жатқан өзге еуропалық елдерде тұратын қазақтарды да танимыз, дастарқандас болғанбыз. Сол себепті Франция ішінде де, сырттан да қолдау көп болды. Алдағы уақытта қолым қалт еткенде жақын маңда тұратын қазақ бауырларыммен жеңісімді бірге тойлаймын деп үміттенемін.
– Ата-бабаңыздың жүріп өткен жолымен танысу үшін Қазақстан мен Алтай өлкесіне келуден бөлек, тағы қандай діттеген мақсаттарыңыз бар?
– Басты мақсатым – жоғарыда сөз еткен гендерлік теңсіздікпен күресу және әйелдер құқығының бұзылмауына жол бермеу, әділеттілікті дәріптеу. Сонымен қатар жастардың мүддесін қорғауды көздеймін. Жалпы айтқанда, әйелдер мен жастардың қоғамдағы рөлін нығайтқым келеді. Болашақта осыған тікелей құзыретті бола алатын үлкен қызмет атқарғым келетінін жасырмаймын. Осы қарқынмен бұдан да маңызды лауазымдарға ақырындап шығамын деп ниеттеніп отырмын. Менің саяси қызметім баяу қарқынмен дамып келе жатса да, басқан қадамым нық, болашағым айқын. Саясаттағы өз жолымды осыдан бірнеше жыл бұрын Жастар кеңесінің жас мүшесі болып бастасам, бүгінде қала әкімінің орынбасары қызметіне дейін жеттім. Әрмен қарай әкім болу бақыты да бұйырып қалар. Бастысы – өзіме деген сенімділігім жоғалмаса болғаны!
– Өзіңіз секілді басқару ісіне қызығып жүрген жандарға қандай ақыл-кеңес айтасыз?
– Мұндай амбицияға толы әрі жас, әрі білімді қазақ қыздарына бар айтарым – тек қана алға! Біздің, соның ішінде қазақ қыздарының кейбір ұлттармен салыстырғанда мемлекеттік басқару ісіне араласуға үлкен мүмкіндігі бар. Себебі қай жағынан болсын, теңдікті қолдайтын ұлт екенімізді күллі әлем біледі. Әлдеқандай әділетсіздікті жақтырмай, әсіресе әйел затын ерекше құрметтейтінімізді де көпшілік жақсы біледі. Қазақтар білім беру ісі, саясат, денсаулық сақтау және тағы басқа салаларда шешім қабылдауда әйелдерді ерекше қолдайды, олардың айтқанына құлақ түретінін білемін, естимін және көріп те жүрмін. Бұл біздің халыққа тән керемет ерекшелік, өзіндік сипат, сол үшін де әйелі мен ерін теңдей сыйлаған қазақ қызы болғанымды мақтан тұтамын. Бастысы, біздің халыққа тән қасиет батыл мінезден арылмауы керек. Әсірелеп айтсам, өмірде аспандағы айға қол жеткізуді армандау керек, сол кезде барып қана жұлдыздардың арасына орнығып, көкте жарқырап, жан-жағыңа жарық шашып жүресің.
Әңгімелескен
Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ
