Батыс Африка балаларына білім беріп жүрген Лаура

Батыс Африка балаларына білім беріп жүрген Лаура

Батыс Африка балаларына білім беріп жүрген Лаура
ашық дереккөзі
50882
Туған жылы: 1981 Туған жері: Жамбыл об­лы­сы Жамбыл ауданы Жасөр­кен ауылы Білімі: Жамбыл техника­лық-гу­манитарлық университеті Қызметі: Ломедегі британдық мек­теп (Батыс Африка, Того мемлекеті)
Қазіргі таңда қазақстандық мұғалімдер штаб-пәтері Женевада орна­лас­қан Халықаралық бакалавриат ұйымы (IB) арқылы әлемнің әр түкпіріндегі мек­тептерде сабақ беру мүмкіндігіне ие. Лаура Майрықова аталған ұйым арқы­лы Того мемлекетінің (Батыс Африка) астанасы Ломе қаласындағы бри­тандық мектепте ағылшын тілінен сабақ береді. Гвинея шығанағы жа­ғалауында орналасқан Ломеде тұратын Лаураның қызметі мен өмірі жайлы танысу үшін отандасымызға арнайы хабарласқан едік. [caption id="attachment_143970" align="alignnone" width="1024"]turkystan.kz Емтихан алу кезінде[/caption] – 2019 жылы елордада өзіңіз қызмет еткен Назарбаев зияткерлік мектебі Ха­лықаралық бакалавриат бағдар­ла­ма­сының стандарттарына сай деп таны­лып, дипломдық бағдарламасы бойын­ша мақұлданғанын білеміз. Бұл бағдар­ламаға қызыққан өзге әріптестеріңіз секілді сіз де Батыс Африкаға барып, ба­­­ғыңызды сынап көруді ұйғардыңыз ба? – Иә. Жалпы, менің еңбек өтілім – 18 жыл. Еңбек жолымды Жамбыл облысы Жуа­лы ауданындағы А.Гайдар атындағы мектепте ағылшын тілінің пәні мұғалімі қызметінен бастадым. Кейін Жуалы аудандық Білім бас­қармасында әдіскер, кәсіптік мектепте директордың тәрбие ісі жөніндегі орын­басары қызметтерін атқардым. 2004 жылы астанаға қоныс аударып, №17 лингвисти­калық мектепке жұмысқа тұрды. Сосын үндістердің мұнай компаниясында жұмыс іс­те­дім. 2009 жылы елімізде Назарбаев зият­керлік мектебі енді ашылып жатқан тұста арнайы конкурстан өтіп, осында жұмысқа тұрдым. Аталған мектепте он жылдай ұстаз­дық еттім. Әлемдік білім жүйесінде трендке айналған Халықаралық бакалавриаттың бағ­дарламасы біздің мектепке енгізілген соң, осы бағдарлама аясында да біраз міндеттерді ат­қардым. Қазақстанның әр түкпірінде ашыл­ған Назарбаев зияткерлік мектепте­рін­де 20-ға жуық шетелдік ұстаз сабақ береді. Бізге де олар секілді шетелге барып жұмыс істеуге жол ашылды. Сөйтіп, Халықаралық бакалавриат бағдарламасы енгізілген шетел­дік мектептерде тәжірибе жинақтауды көз­деп, жан-жаққа түйіндемемді жіберіп, құ­жаттарымды тапсырдым. 2019 жылғы нау­рызда сұхбаттасу кезеңінен өтіп, нәтижесінде Джа­карта, Дели және Ломе қаласындағы ха­лықаралық мектептерден ұсыныс келіп түс­ті. Басында Джакарта мен Делиде жұмыс іс­тегім келген еді, бірақ пандемия сал­дарынан аталған қалалардағы білім беру мекемелеріне өзге мемлекеттен қызметкер қа­былдауға шектеу қойылды. Ал Того мемле­кетінің астанасы Ломедегі мектеп әкімшілігі сол кезде маманға қатты мұқтаж болды. Отбасыммен ақылдаса келе, бұл ұсынысты қабыл алдым. Оның үстіне сол уақытта өзімді маман ретінде дамымай, бір орында тұрып қалғандай сезініп жүрген едім. «Тәуе­кел ет те, тас жұт» деп 2020 жылғы тамыз айын­да күйеуім және қызым үшеуіміз осы елге келдік. – Тоғыз айдың ішінде Тогоны тани ал­дыңыз ба? –Того – Батыс Африка аумағында орналасқан шағын әрі кедей мемлекеттердің бірі. Халқының саны – 8 миллионға жуық. Біз тұрып жатқан ел астанасы Ломе қаласы Атлант мұхитымен шектесіп жатыр. Ломе тұрғындарының шамамен жартысы мұсыл­ман да, қалған жартысы христиан. Бастап­қыда осында жұмысқа кеткелі жатқанымды естіген таныстарым «Африка халқы аш-жалаңаш жүргенде қайдағы мұғалімдік қызмет? Қайда барасыңдар?» деп шошыған болатын. Айта кетерлігі, мен африкалық мек­тепте емес, Африкада орналасқан британдық мектепте жұмыс істеймін. Осында келмес бұрын мектеп басшылығына хабарласып, ол жақта тұру қаншалықты қауіпсіз екенін сұрап, біраз мәлімет жинадым. Жалпы, IB шетелдік мамандарға жақсы жағдай жасай­ды: үймен қамтамасыз етеді, медициналық сақ­тандыру пакеті тегін, елге бару үшін жы­лына бір рет әуе билетін сатып әпереді. Мек­тепте жұмыс істейтін ұстаздардың дені – шет­елдік мамандар. Сондай-ақ, африка­лық­тармен қатар, әлемнің 36 елінен келген оқу­шылар оқиды. Мен мұнда оқушыларды сы­ни тұрғыда ойлауға бейімдейтін таным теориясы деген пәннен және ағылшын тілі­нен сабақ беремін. Кезінде екінші мамандық ретінде биология пәнін оқып алғаным жақсы болды, себебі таным теориясынан сабақ беру үшін биологияның маңызы зор. Оқыту­шы­лық жұмысымнан бөлек, 12 және 13-сы­нып­тың кординаторымын. Аталған сынып­тар­дың оқу бағдарламасына, мұны оқыту про­це­сіне жауаптымын. – 13 жылдық білім беру моделі бойын­ша оқытасыздар ма сонда? – Иә, британдық оқу жүйесіне сәйкес оқу­шы 13 жыл оқиды. Негізі, осындағы 11,12-сыныптың бағдарламасы Қазақ­стан­дағы 10,11-сыныптың оқу моделіне сәй­кес келеді. 12 және 13-сыныптарда оқу­шы­ны уни­верситетте оқуға даярлайды. – Мектептің әлеуметтік желідегі па­рақ­шасынан мұғалімдердің оқушы­лар­ды сабақ үстінде билетіп, түрлі дина­ми­ка­лық қоз­ғалыстар жасататынын бай­қадым. Сондай-ақ, ата-аналар да са­бақ­қа жиі қатысады екен... – Негізі, африкалық оқушылар ағылшын тілін француз акцентімен сөйлейді. Бас­тапқыда олардың не айтқысы келетінін тү­сіну қиын болды. Қазір француз тілін үйреніп жатырмын. Сондықтан сабақты ара-тұра французша түсіндіруге тырысамын. Ерекше атап айтар бір жайт, бізде оқушыны айналасымен жақсы байланыс орнатуы үшін топтасып жұмыс істеуге қатты көңіл бөледі. Мысалы, Қазақстанда біз тек академиялық білім беруге мән береміз. Ал мұнда олай емес. Ересек өмірге аяқ басар кезде оқушыны жаңы­лыстырмауға мүмкіндік беретін қажет­ті дағдыларды дамыту мақсатында мұғалім, ата-ана және оқушы үшеуінің бірлесе жұмыс істеуіне бағытталған көптеген жоба бар. Біз­дегідей «Мен – мұғаліммін. Мұнда тек са­ба­ғымды өткізсем болғаны, басқасында шаруам жоқ» деген әңгіме жоқ. Бастапқыда олар са­бақ үстінде топтасып жұмыс істеп көрме­ген­діктен, британдықтар тарапынан енгізілген мұндай жаңашылдыққа үрке қарады. Пар­тадан тұрғызбай, тапжылмай сабақ оқыт­­қан­нан гөрі, түрлі флешмобтар ұйым­дас­тырып, ара-тұра билетеміз. Бір қызығы, қыз балалар билеуге ұялады. Байқағаным, тоголық ата-аналар қыздарын қазақтар секілді қатаң тәр­биелейді екен. Қыздар өте ұяң әрі ұстам­ды. Сабақ барысында олармен емен жарқын ой бөлісу үшін қолымнан келгеннің барлы­ғын жасаймын. Негізі, өзім сабақты жаңаша фор­матта өткізгенді құп көремін. Мақтан­ғаным емес, оқушыларыммен қатар, ата-ана­лар мен мектеп директоры аз уақыттың ішін­де көрсете білген біліктілігіме жиі риза­шы­лық білдіреді. Бірде мектеп директоры­ның «Сіздің методикаңызды басқа ұстаздарға үлгі ретінде көрсетеміз. Олар да сізден үйрен­сін» деп айтқаны бар. Жалпы, ит арқа­сы қиянда жатқан Батыс Африкаға келіп сабақ беруімнің өзіндік миссиясы бар деп біле­мін. Осында келіп, туған-туыстың, елдің қадірін бұрынғыдан бетер түсіндім. Отба­сындағы жылулықты да басқаша сезеді екенсің. Бұрын елде жұмыс істеп жүргенімде ро­бот секілді жүретінмін. Үй-жайға, отбасы­ма қарауға шамам болмайтын. Тіпті анам мен бауырларымның хал-жағдайын сұрауға да уақыт таппайтынмын. Ал қазір барлығы басқаша. [caption id="attachment_143972" align="alignnone" width="1024"]turkystan.kz Сабақ беру сәтінен[/caption] – Ал қызыңыздың сабақ үлгерімі қа­лай? – Қызым қазір 12-сыныпта оқиды. Бас­тап­қыда үш айдай оқудан қиналды, себебі ағыл­шын тілін жақсы білгенімен, ағылшын әде­биетін оқу қиын. Мұнымен қоса, ол фран­цуз тілін меңгермеген. Дегенмен көп ұзамай үлгерімі жақсарып, сыныптастарының орта­сына сіңісіп кетті. Жалпы, жергілікті халық бізге қызығушылықпен қарайды. Ресей тура­лы көбірек хабардар, ал Қазақстан туралы білетіндері аз, сондықтан халқымыздың шығу тегі, мәдениеті, күнкөрісі  туралы көп сұрай­ды. Сосын мұндағы 35-40 жастағылар 50-60 жастағы үлкен кісілер секілді көрінеді. Қырық жасқа тақап қалғанымды айтсам, «Сізді шамамен жиырма бесте деп жүрсек» деп таңғалып жатады. Көшеде кетіп бара жат­сам, ілтипат білдіріп, тоқтатып «Суретке тү­сейікші» дегенде өзімді бір танымал адам се­кілді сезінемін (күліп). – Африканы теледидардан ғана көр­ген бізге ол жақтың ауа райы адам төз­гісіз сияқты. Мәдениеті де, менталитеті де бөлек. Ондағы ортаға үйренісіп кет­тіңіз бе, әлде әлі де жатырқайтын кезде­ріңіз бола ма? – Басында ортаға сіңісу өте қиын болды. Күн­діз-түні аптап ыстық, ауа ылғалдылығы жоғары. Сәл жүрсем шаршап, басым ауыра­тын. Жалпы, бастапқыда көп нәрсені білмей, әбден әуре-сарсаңға түстік. Қаражатымыздың басым бөлігін желінбейтін тамаққа жұм­садық. Біраз азық-түлік ысырап болды. Үйде өзім ас әзірлеймін, десек те сырттан тамақ ішуге барсақ, даяшыға алдымен тапсырыс бергіміз келетін тамақтың суретін көрсетеміз. Мұн­да киім сатып алу да қиын. Елдегідей емін-еркін аралайтын сауда орталықтары жоқ, кішігірім дүкендерге барамыз. Бастап­қыда сол дүкендердің бірінен біздің валюта­мен есептегенде құны 120 000 теңге тұратын бір аяқ киімді сатып алған едім, екі күн киген соң, жыртылып қалды. Киімдердің сапасы өте төмен. Сондықтан бұл елден киім сатып алмаймыз. Елден тапсырыспен алдыртамыз. Тағы бір айта кетерлігі, электр қуатының тө­лемақысы өте қымбат. Мысалы, бір айда электр қуатын қолданғанымыз үшін 150 000 теңге төлейміз. Үйде әр бөлмеде кондиционер қосулы тұрады, мұны қоспасақ үйдің ішінде жүру мүмкін емес. Десек те жағымды жайт­тар өте көп. Әсіресе, жергілікті тұрғындардың ашық-жарқын мінезіне қайран қаламын. Көшеде келе жатсаң, бейтаныс адамдар амандасып, ілтипат білдіреді. Олардың кедей тұратынын айтпасам да білетін боларсыз. Ол жақта қандай қарабайыр тірлік кешетінін өз көзіңізбен көрсеңіз, жүрегіңіз ауырып, күй­зеліске ұшырауыңыз мүмкін. Бастапқыда мұны көргенде үш айдай күйзеліп жүрдім. Бір таңғалғаным, жоқшылықта өмір сүрсе де, әрдайым жүздері балбұл жайнап, мәз болып жүреді. Бір-бірімен араздасып жатқан ешкімді көрмейсің. Жалпы, Ломеде екі аудан бар, бірінші ауданда ауқатты адамдар тұрады. Біздің мектеп пен үйіміз осы ауданда орна­ласқан. Бұл ауданнан ешқайда шықпауға ты­рысамыз, себебі қақпадан ары аттап шық­саң, мүлде басқа әлемге кіргендей боласың. Екі түрлі контраст. Асфальтта ұйықтап жат­қан халықты көру қалыпты жағдайға ай­налды. Көшеде үлкенінен кішісіне дейін қайыр тілеп жүреді. Кейде мұхитқа барып шо­мылу үшін сол ауданмен өткенде жүректі ауыртатын көріністерді көріп «Қазақстаным бай ел екен ғой!» деп тәубеме келемін. Елде жүргенде қызым «Тараз деген шап-шағын қала ғой» деп айтатын, енді қазір осында келген соң, бір мемлекеттің астанасымен са­лыс­тырғанда Тараз мегаполис екен ғой деп жүр. Бір айта кетерлігі, мұнда еркектер жұмыс істемейді. Олар күндерін көшеде топтасып, әңгіме-дүкен құрумен өткізеді. Ал ақшаны әйелдер табады. Сауда-саттықпен, жалпы кәсіпкерлікпен әйелдер айналысады. Жергілікті халық ең табысты және бай әйел­дерді «мама-бенц» деп атайды. Мектеп бас­шы­лығы үй шаруашылығын атқаруға кө­мек­тесетін үй тазалаушы, бағбаншы, күзетші жә­не көлік жүргізушімен қамтамасыз етіп отыр. Бізден бөлек, көршілеріміз екі-үш үй тазалаушы мен үш-төрт күзетші жалдайды. Жалпы, жергілікті халық қазақтар секілді кешігіп жүреді. Ешкім ешқайда асықпайды. Маған сонысы ұнайды. Елде білім саласында жұмыс істеген мамандар түсінер, Қазақстанда мектепте жүгіріп жүріп, кештің қалай батқанын білмей қаламыз ғой. Жұмысыңды уақытылы аяқтамасаң, басшылықтан сөгіс естисің. Ал мұнда барлығы жайбарақат жүре­ді. Атқаратын шаруа көп, десек те асықпай-аптықтай жүріп жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Сосын еркегі болсын, әйелі болсын, гүлдің суреті бар матадан жасалған қызылды-жасылды киімдерді кигенге құмар. Егер біз дәл осылай киініп алсақ, біздің оларды тең көретініміз деп ұғынады екен. Бір қызығы, бастапқыда адамдарының түр-сипатын ажырата алмай, әлекке түсетінмін. Тіпті сыныпта оқушыларды жиі шатастыратын­мын. Маған бәрінің түрі бірдей секілді көрінетін. Есімдерін жиі сұрай берген соң, бір күні «біз қара нәсілді болғандықтан ажырата алмайтын шығарсыз» деп айтқаны бар (күліп). Тағы бір айта кетерлігі, бай кісілер тұратын аудан болғандықтан, көшеде күзетшілер үлкен қару ұстап жүреді. Қала­ның ішінен қару кезенген, топпен жүретін осындай әскери киімдегілерді көргенде Сирия секілді қауіпті аймақта жүргендей сезінесің. Олардың қару ұстап жүруіне мынадай себеп бар: ауқатты адамдар мінген көліктерін, киген қымбат киімдерін көрсетіп, мақтану мақсатымен ел назарын өздеріне аудартқанды жақсы көреді. Мысалы, біздің мектепте Премьер-министр, министрлердің балалары оқиды. Сол министрлердің бала­ларын таңертең мектепке алып келуінің өзі бір үлкен рәсім. Назарбаев зияткерлік мекте­бінде де талай министрдің баласы оқыды ғой. Бірақ олар бұлай мақтанбайтын. Ал мұн­дағы бай ата-аналар көліктерін тура жол­дың ортасына қойып, мектептің алдында ба­лаларымен құшақтасып, сезімдерін біл­діріп, бүкіл елді өзіне қаратып, бес-он ми­нут­тай «ерекше» рәсім жасайды. [caption id="attachment_143971" align="alignnone" width="1024"]turkystan.kz Лаура оқушыларымен[/caption] – Мұндай кезде мектептің алдынан еш­кім өтпеу керек шығар? – Иә. Жолды кесіп өтуге болмайды не­месе мектепке артқы есікпен кіру керек. Бұл бізге ерсі болып көрінді, бастапқыда «Мұны­сы несі?» деп ашуланатынбыз. Сосын олар­дың көлік жүргізушілері «Мұнда біз тұруы­мыз керек, қалғандарың күте тұрыңдар» деген сыңай танытып, тоқтаған жерінде қоз­ғал­май, тұрып алады. Сондықтан жұмыс­қа кешігіп қалмау үшін қазір үйден ерте шығып жүрміз (күліп). Сосын сол бақуатты ата-аналар мұғалімдерге үнемі сыйлық жа­сайды екен. Бірде «Кәне, далаға шығыңыздар. Ана жерге жиналыңыздар. Бәленшиевтің ата-анасы сыйлық тапсырғалы жатыр екен. Тезірек!» деп түгелімізді сыртқа шығарды. Сый­лық дегенге кітап немесе қорапқа орал­ған кішігірім зат деп ойласам, әрқайсы­сы­мыз­дың алдымызға 25 келі күріш, үлкен күнтізбе мен бір блок шырын әкеліп тұр. Күрішті кабинетке көтеріп әкеліп берген соң, әріптестерімнен мұның мәнін сұрасам, Қазақстанда жылқының етін қалай қадір тұтсақ, Тогода күрішті дәл солай қастерлейді екен. Мұнда күріш байлықтың, тоқшылық­тың белгісі екен. Десек те артынан бір қап күрішті үйімізге арқалап кетпей, бізге сый­лық жасаған ата-анаға тіс жармай, тұрмысы төмен отбасыларға апарып тапсырдық (күліп).

Сұхбаттасқан

Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ

Серіктес жаңалықтары