TikTok-тың Сингапурдағы кеңсесінде жұмыс істейтін Олжас әлемде жоқ жоба ашқысы келеді

TikTok-тың Сингапурдағы кеңсесінде жұмыс істейтін Олжас әлемде жоқ жоба ашқысы келеді

TikTok-тың Сингапурдағы кеңсесінде жұмыс істейтін Олжас әлемде жоқ жоба ашқысы келеді
ашық дереккөзі
50393
Трафикті бақылап, киберқауіпсіздік мә­селесімен айналысатын америка­лық Cloudflare компаниясының мәліме­тін­ше, TikTok 2021 жылы Google, Microsoft пен Facebook секілді гиганттарды басып озып, қол­данушылар саны ең көп интернет-ресурсқа айналды. Сондай-ақ әу баста қысқа видеолармен алмасуға мүмкіндік бере­­тін желі ретінде ашылған TikTok-қа ай сайын миллиардтаған адам кіретінін айтады. Әлемге TikTok-ты сыйлаған қытайлық ByteDance компаниясының қызметкерлерінің қа­тарында Олжас Қайырахмет бар. Ол ByteDance-тың Сингапурдегі халықаралық кең­сесінде деректер сақталатын бұлт қой­масы жүйесіне жауапты командада инженер бо­лып жұмыс істейді. Қазақстанда ашқысы келген стартап жо­ба­сына мамандар таба алмай жүрген Олжас­қа хабарласып, әңгімеге тартқан едік. – IT алыптарының бас кеңсесінде өзіңіз секілді жұмыс істейтін қазақ­стан­­дықтар мектеп кезінде олим­пиа­даларға көп қатыса жүріп, осы салаға қы­зығушылығы оянғанын айтады. Сіз­де де солай болды ма? – Иә. Негізі, мен 6-сыныпқа дейін Ақ­тө­бедегі орта мектептердің бірінде оқыдым, со­сын қазақ-түрік лицейіне оқуға түстім. Сол кезде информатика пәнінен түрлі олим­пиадаға көп қатысатынмын. Бірақ анау айтқандай үлкен жетістіктерге жеттім деп айта алмаймын, көбіне қола жүлдемен ора­латынмын. Мектеп бітірген соң, шет­елде білім шыңдау мақсатын көздеген до­сым екеуіміз АҚШ-тағы колледжге құжат тап­сырып, оқуға түстік. Алайда ондағы оқу­дың сапасына көңіліміз толмаған соң, бірін­ші семестрден соң терең білім, сондай-ақ жан-жақты дамытуға мүмкіндік беретін басқа оқу орнын қарастыра бастадық. Сөй­тіп, Оңтүстік Кореяда ғылым мен техника са­ласында түрлі зерттеулер жүргізетін Уль­сан мемлекеттік ғылым және техника университетінің (UNIST) грантын ұтып ал­дым. Негізі компьютер ғы­лымдарының маманымын, бірақ онда менеджмент са­ла­сы бойынша қосымша білім алуға мүм­кін­дік бар. Кейіннен осы мамандық бойынша магистратура бөлімінде оқыдым. Оқып жүр­ген кезде деректер сақталатын бұлт қой­масына көп ден қойып, ғылыми зерттеу жа­зып шықтым. Содан соң осы зерттеуімді көп­шілікке ұсыну үшін Американың Бос­тон қаласында өткен конференцияға ша­қыртылып, ақырында жаныма жақын бұл тақырып бойынша ғылыми диссертация қор­ғадым. Оқу бітірмей тұрып жұмыс қа­рас­тыра бастағанымда келіп түскен бір­не­ше ұсыныстың ішінен Дублинде ірі ауқым­ды орталықтарға желілік жабдықтар ойлап та­батын Arista Networks компаниясын таң­дап, онда бағдарлама жасақтаушы бо­лып жұмыс істедім.  width=– Содан соң жеке стартап жо­баңыз­ды іске асыру үшін елге оралыпсыз. Бі­рақ ол ісіңіз дұрыс өнбеген секілді. Не кедергі болды? – 2020 жылғы наурызда пандемия жер-жаһанды жайлаған сәтте Дублинде үйде оты­рып жұмыс істедік. Мұның соңы немен бі­тетінін, қандай емі бар екенін әлі ешкім то­лық білмейтін сол заматта күллі әлем ты­ғырыққа тірелгені әмбеге аян. Алдағы уа­қытта не күтіп тұрғанын білмеген мен де жар­ты жыл онлайн жұмыс істеген соң елге ора­лып, ата-анамның қасында болуды жөн са­надым. Оның үстіне, елде іште пісіп-же­тіліп жүрген идеям – ақылды есік жүйесін (smart door system) іске асырғым келді. Бұл жүйенің ерекшелігі сол – темір кілттің кө­мегінсіз-ақ телефонға орнатылған арнайы бағ­дарлама арқылы есікті ашып, құлып­тау­ға болады. Қазір барлығы төлемді карточ­ка­сыз-ақ телефон арқылы жасайды ғой. Мен ойлап тапқан стартап жоба да дәл со­лай тұрмысты жеңілдетер өнертабыс бо­лар еді. Аталған жобаны жалғыз өзім іс­тей алмайтын едім, себебі менде жүйенің фи­зикалық компоненттерін құрастыратын hardware бағыты бойынша тәжірибе жоқ. Сол себепті Қазақстанда мұның кодын жа­затын, бағдарламасын жасақтайтын да­рын­­ды адамдарды іздедім. Өкінішке қарай, еш­кімді таба алмадым. Бізде ондай талант­тар­ды «өсірмейді». Дегенмен үмітімді үз­бей­мін, ондай мықты мамандарды әлі іздеп жүрмін. – ByteDance секілді ірі компанияға Қазақстанда жүріп-ақ жұмысқа тұру екіталай деп ойлайтын едік. Бірақ сіз мұны теріске шығардыңыз. Жалпы, Қазақстаннан Сингапурге жолыңыз қалай түсті? – Елде жүргенде жоғарыда айтып өткен стартап жобамды жүзеге асырамын деп әлек­ке түскенімнен бөлек, ақша табу үшін фри­лансер болып жұмыс істедім. Ол уақыт­та тұрақты жұмыс қарастыру ойымда бол­ған жоқ. Тек LinkedIn желісіне жұмыс өті­лім мен зерттеп жүрген сала туралы мәлі­мет жазған едім. Мұны байқаған ByteDance-тің рекрутері маған хабарласып, компания өкілдерінің бұлт қоймасы жүйесін зерт­тейтін командаға маман іздестіріп жатқа­нын айтты. Оңтүстік Кореяда оқып жүрген­де бұл бағытты әбден зерттеген мен бұл ұсы­нысқа бірден келістім. Десе де жұмысқа бірден тұрған жоқпын. Алдымен бес кезең­нен тұратын сұхбаттасу процесіне қатыс­тым. Бұлт қоймасы күрделі іс болғандықтан, ол туралы не білетінімді тексеру үшін көп сұрақ қойып, жарияланған ғылыми зерттеу мен жарияланымдардағы тың деректерді сұрады. Берген жауабым көңілінен шыққан соң, Сингапурдегі халықаралық кеңсеге жұмысқа қабылдандым.  width=– Қазақстандағы көпшілік TikTok-қа иелік ететін ByteDance компаниясы туралы көп біле бермейді. – ByteDance – Google, YouTube секілді бір­неше бизнесі бар Alphabet холдингі се­кілді ірі конгломерат компания. ByteDance ойлап тапқан өнімнің ішіндегі ең танымалы – TikTok әлеуметтік желісі. Не­гізі, TikTok-тың екі: қытайлық және шетел­дік нұсқасы бар. Қытайлық нұсқасын қы­тайлықтар ғана қолдана алады. Қытайдың құпиялылық туралы заңына сәйкес бөлінген бұл нұсқа Қытайдан тыс аймақта жұ­мыс істемейді. Оның бас кеңсесі Бей­жің­де орналасқан. Ал халықаралық заңдарға бағынатын шетелдік нұсқасы бойынша жұмыс істейтін негізгі кеңсе Сингапурде. Десек те Қытайдағы бірнеше маманмен үне­мі байланыстамыз, халықаралық мәсе­ле­лерге байланысты әлдебір кедергілер туын­дай қалған жағдайда олар бізге ха­бар­ласа­ды. ByteDance-тың TikTok-тан бөлек, Xigua, Toutiao, Lark, Helo секілді бірнеше сер­вистері тағы бар. Көпшілігі Қытай на­рығына арнайы жасақталғанымен, әлем бойынша танымалдығы артып келе жатыр. Де­генмен бізден талап етілетін жұмыс бас­қа болғандықтан, онда қандай өзгерістер бо­лып жатқанынан бейхабармын. – Сингапурдегі сіздің негізгі мін­де­тіңіз қандай? – Басты міндет – деректерді қам­титын бұлт қоймасының платформа­сын ұсыну, сондай-ақ қойма жүйесін оң­тайландыру, оны жылдам әрі тиімді ету. Осылайша, біздің өнім мен жүйені Cloud-native тә­сіліне көшіру. Жалпы, алдағы уақытта ком­пания бұлт қой­масына байланысты жо­баларға екі есе көңіл бөліп, көп өнім жа­сап шығармақ. Сол себепті алдағы уа­қыт­та жұмыс ауқы­мы екі есе көбеймек. – Сингапурды мамандар «Азиядағы Кремний алқабы» деп атайды. Әлемдегі ІТ саласының астанасы саналатын, алпауыт компаниялар шоғырланған Америкадағы алқапқа барудың қажеті жоқ дейді тағы олар. Расымен ин­вес­торларға қолайлы ел атанған Син­га­пур­дың сыры неде? – Әлбетте, Америкадағы Кремний ал­қа­бының бәсі бәрібір биік. Дегенмен салыс­тыр­малы түрде қарасақ, Сингапурда ІТ ма­мандар мен инвесторларға жағдай жа­сай­тын біраз ерекшеліктер бар. Ең алдымен мұнда төленетін салық сомасы әлдеқайда аз. Ірі компанияларға осында филиал ашу өте қолайлы. Сол себептен де Google, Facebook секілді ірі корпорациялар Шығыс Азия­дағы бас кеңсесін осы елден ашады. Одан бөлек, көптеген қаржы институттары да осы жерден филиал ашып алған. Син­гапурда блокчейн және криптоқаржыға қатысты көп стартап жоба іске асырылып жатыр. Бизнестің түр-түрі «қызып» жатқан соң, инвесторлар көп қызығады, елде жоқ, тың нәрсе іздеп табу үшін осында «ағылып» келеді. Тағы бір айта кетерлігі, Америкаға қарағанда Сингапурге жұмыс визасын алу оңайырақ. Америкада жұмыс істеуге рұқсат беретін H1B визасын алу үшін жарты жыл уақыт кетеді. Ал Сингапурде визаны небары 2-3 аптаның ішінде ала аласың.  width=– Жоғарыда елде бастағыңыз кел­ген қызық жобаны іске асырмайынша тынбайтыныңызды айтып қалдыңыз. Болашақта команда жасақтап, стартап жобаларға көңіл бөлесіз бе сонда? – Иә. ByteDance компаниясында ат­қары­лып жатқан жұмыстарға белсене ара­ласу – шыңдалып, тәжірибе жинауға тап­­тырмас мүмкіндік. Сен әзірлеген дү­ние­ні миллиардтаған адам қолданатынын ойласаң, жігеріңе жігер қосылып, жаңалық ашуға, елде жоқ дүние ойлап табуға деген құл­шыныс арта түседі. Сондай-ақ бұрын-соңды шешімін тауып көрмеген күрделі іс­терді, жолай кезігетін түрлі кедергілерді «еңсеру» сені одан сайын шыңдай түспесе, тежей алмайтыны анық. Мақтанғаным емес, бірақ кез келген ІТ маман қазір мен ба­­қылап жүрген жобада жұмыс істей ал­май­ды. Мен тек студент кезімнен бері осы салаға ден қойып, бүге-шүгесіне дейін зерт­тегендіктен, берілген тапсырманы мүл­тіксіз орындап жүрмін. Қанша жылдан соң іске асатынын білмеймін, бірақ түбі қы­зық та үздік стартап жобалардың басы-қа­сында жүріп, жеке-дара жұмыс істейті­нім­ді біле­мін. Болашағымды осылай көремін.  width=– Президент жуырда техникалық ба­ғыттағы мамандықтарға, әсіресе ІТ мамандығына көп назар аудару керек еке­нін айтқанын естіген боларсыз. Осы орайда болашағын сіз секілді ІТ са­ла­сымен байланыстырып, әлем таң­ғалатын жеке жобасын ойлап тапқысы келіп жүрген түлектерге қандай ақыл-кеңес айтасыз? – Олар алдымен жасап шығаратын өнім немесе платформасын жергілікті я ха­лықаралық нарықтың қайсысына бағыт­та­ған тиімді екенін түсініп алуға тиіс. Со­сын аудиториясын ажырата білгені жөн. Жал­пыға бірдей өнім жасап шығару қиын еке­ні айт­паса да түсінікті. Содан соң ІТ са­­ла­­сына бас сұғатын адам тұйық болма­ғаны абзал. Онда техниканы жаңғақша шағатын қабілетіңнен бөлек, адамдармен тіл табысуың да үлкен рөл атқарады. Қанша жерден ақылды болсаң да, стартап жобаңды жеке өзің құрастырып шықсаң да, идеяңды сата алмасаң, инвес­тордың ті­лін тауып, онымен сөйлесе алмасаң, онда тір­­лігіңнен түк өнбейді. Тектен-текке тыры­сасың. Алысқа бармай-ақ, қарапайым презента­ция­ны көпшілікке ұсына алмасаң, коман­дамен бірге жұмыс істеу қиынға тү­седі.

Сұхбаттасқан Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ

Серіктес жаңалықтары