Ұлттық ғылым академиясына мемлекеттік мәртебе беріледі

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Алматы қаласына екі күндік жұмыс сапары аяқталды. Баланың күлкісі мен бақытынан ар­тық ештеңе жоқ екенін айтқан Пре­зи­дент бүлдіршіндерді ерекше қуаныш пен мейірімге толы шуақты мейраммен құт­тықтады. Ізін ала Мемлекет басшысы Халықаралық балаларды қорғау күніне орай «Алматы БалаFEST» қалалық ба­ла­лар фестивалінің қорытынды іс-шара­сы­на барды. Ботаникалық бақта өтіп жат­қан «Алматы БалаFEST» мерекелік ба­лалар фестивалі Президент жария­ла­ған Балалар жылы аясында ұйымдас­тырыл­ды. Президент фестивальдағы «Кі­таптар қазынасы» кітап көрмесін ара­лап көрді. Одан соң Қасым-Жомарт Тоқаев әл-Фа­раби атындағы Қазақ ұлттық уни­вер­си­тетіне барды. Президентке универ­си­тет­тің инфрақұрылымын кеңейту жос­пары жөнінде мәлімет берілді. Қасым-Жомарт Тоқаевқа жоспарланған құры­лыс нысандарының жобасы және жаң­ғыр­тылған оқу корпустары, жатақха­на­лар мен қызметтік тұрғын үй таныс­тырылды. Мемлекет басшысы Орталық Азия эко­логиялық зерттеулер институтын ара­лаған Президент әлемдік заманауи тех­нологиялармен жабдықталған инс­титуттың жаңа ғимаратына барып, ме­кеме жұмысымен танысты. Қасым-Жомарт Тоқаев Каспий итбалығының азайып кету себебін зерделеп, осы ба­ғытта іргелі зерттеулер жүргізу қажет екенін атап өтті. Президент осы өзекті мә­селені өз бақылауына алатынын айт­ты. Сонымен қатар Мемлекет басшысы Ұлт­тық ғылым академиясының 75 жыл­дығына арналған салтанатты сессияда сөз сөйлейді.

– Ұлттық ғылым академиясының та­рихы Қазақстан ғалымдарының әлеуе­ті қаншалықты зор екенін аңғартады. Бұл ұйым құрылған кезден бастап қо­ғам­дық дамудың көш басында болды. Қа­ныш Сәтбаев, Мұхтар Әуезов, Әбікен Бек­тұров, Ахмет Жұбанов, Әлкей Мар­ғұлан, Шахмардан Есенов, Өмірзақ Сұлтанғазин, Мұрат Айтқожин, Әбдуәли Қайдаров және басқа да көптеген көр­некті тұлғалардың есімі Қазақстан тари­хына алтын әріппен жазылды. Олардың әрқайсысы өз саласының асқар шыңын ба­ғындырды. Қазба байлығымызды игеруге, өндірісті өркендетіп, эконо­ми­каны дамытуға, елді рухани жаңғыртуға өлшеусіз үлес қосты. Біз халқымыздың біртуар перзенттерінің еңбегін әрдайым жа­дымызда сақтаймыз. Өскелең ұрпақ олар­ды үлгі-өнеге тұтады. Бүгінде жас ға­лымдарымыз сол алыптардың ізін ба­сып, жолын жалғап келеді, – деді Мем­лекет басшысы.

Дегенмен Президент бір мәселені қа­пер­де ұстау керегін, өмір бір орында тұр­май­тынын, күн санап өзгеріп жатқан қа­зіргі заманда бұрынғы жетістіктерге мар­қайып отыруға болмайтынын қадап айт­ты.

– Қазір академия ғылым туралы ұлт­тық баяндама әзірлеумен ғана шектеліп отыр. Сондай-ақ салалық журналдар шы­ғарады. Бар болғаны – осы. Шын мә­нін­де, оның әлеуеті және мүмкіндігі әл­де­қайда зор екені түсінікті. Бүгінгі ахуа­лына қарап, академияның болашағы бұлыңғыр деп санайтындар, өкінішке қа­рай, аз емес. Тіпті, академиктердің өз­дері де оған күмәнмен қарайды. Ұлт­тық ғылым академиясы көптеген қоғам­дық ұйымның қатарына қосылып кетті. Салдары қандай болғанын қазір көріп отырмыз. Дегенмен оның кадрлық және институттық әлеуеті әлі де жоғары, – деді Мемлекет басшысы.

Осының бәрін ескере отырып, Пре­зидент академияның мәртебесін арттыру мәселесін көтерді.

– Бұл құрылым ғылыми ой-тұжырым орталығына айналуға тиіс. Сондай-ақ сараптама жасайтын беделді мекеме болуы керек. Қара шаңырақтың рөлін арттыру аса маңызды. Сондықтан оған мемлекеттік мәртебе береміз және бюджет есебінен қаржыландырамыз. Оның қазір атқарып отырған қызметінен басқа да міндеттерін нақты белгілеу қажет. Атап айтқанда, ғылыми басымдық­тар­ды дәл осы құрылым айқындауы ке­рек. Арнаулы гранттар, стипендиялар жә­не сыйлықтар тағайындау құзыреті де Академияға берілгені жөн. Осы ретте ғы­лымға адалдық мәселесіне баса назар аударғым келеді. Қазір қоғамда құр атақ үшін ғылыми дәреже алғысы келетін­дердің бар екені жасырын емес. Бұл жа­ғымсыз үрдіске айналып барады. Олар, шын мәнінде ғылыми атаққа ие болға­нымен, ғылым жолын жалғастырмайды. Соның кесірінен мемлекеттің қаншама қаражаты босқа кетеді. Бұған біржола тос­қауыл қоятын кез келді. Біз ғылымға шы­найы берілген азаматтарды ғана қолдауымыз қажет.

Сонымен қатар Президент ғалымдар еліміздің рухани дамуына да баса мән бергені дұрыс екенін, сонымен қатар жастардың отаншылдық рухын күшейту басты мәселе екенін тілге тиек етті.

– Біз ғылымның ұлттық экономикаға қо­сатын үлесін көбейтуіміз керек. Оған қо­са, әлемдік ғылыми кеңістікпен ық­пал­дастықты күшейткен жөн. Ғалымдар еліміздің рухани дамуына да баса мән бергені дұрыс. Жастардың отаншылдық рухын күшейту керек. Өкінішке қарай, қа­сиетті көк Туымызға байланысты жа­ғым­сыз жағдай азаймай тұр. Сондықтан байрағымызды пайдалану тәртібін қайта қарау керек деп ойлаймын. Қажет болса, тиісті заңдарға өзгертулер енгізуге бола­ды. «Туған жерге туыңды тік» деп хал­қы­мыз бекер айтпаған. Біз – туын әрқашан биік ұстаған елміз. Осы ретте Қаныш Сәт­баевтың бір ойы өзекті болып отыр­ған сияқты: «Өз елінің қара тасын мақ­тан ете алмаған өзге жердің алтынын да мақ­тап жарытпақ емес». Мемлекеттік рә­міздерімізді қастерлеу – әр азаматтың пер­зенттік парызы. Осыны өскелең ұрпақ­тың санасына сіңіретін ең әуелі – сіз­дер, яғни зиялы қауым, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.

Серіктес жаңалықтары