Арадан он сегіз түрлі бал алатын омарташы

Арадан он сегіз түрлі бал алатын омарташы

Арадан он сегіз түрлі бал алатын омарташы
ашық дереккөзі
50916
Темірлан Ахмеджанов – он алты жасында жеке кәсібін ашқан омарташы. Кішкентайынан ара өсіретін ағасына көмектесіп, еңбекке ерте араласқан ол бал ара шаруашылығының қыр-сырын бір кісідей меңгерген. Сөйтіп, алты жыл бойы тәжірибе жинаған соң «Темірлан омартасы» шаруашылығының иесі атанды. Бүгінде жас кәсіпкер он сегіз түрлі бал шығарып, өзі туып-өскен Шығыс Қазақстан облысы Жарма ауданына ғана емес, еліміздің әр өңіріне табиғи бал мен ара шаруашылығы өнімдерін жеткізіп отыр.
«Он жасымнан бастап ара шаруашылығымен айналыса бастадым. Ағам ара ұстайтын. Балаларды шаруашылығына көмекке шақырғанда бәрі «ара шағады» деп, қорқып келмей қалады. Кейбіреуінің аллергиясы бар, енді бірі ыстыққа төзе алмайтынын айтады. Ал мен бауырым болғандықтан көмек беруден бас тарта алмадым. Әрине, достарым оқу жылын аяқ­тап, демалып жатқанда омартаға барғым келмеген кездер де болды. Өйт­кені 40 градус ыстықта арадан қорғану үшін қалың киініп алатынмын. Бірақ қа­лай киінсем де, аралар амалын тауып ша­ғып алады. Алайда ағама менен басқа кім көмектеседі? Осыны ойлап, ара шақса да, ыстық күнде жұмыс істеу оңай бол­ма­са да шыдауға тура келді. Сөйтіп, бал қо­­­­раптарын алып жүруді, балауыз рама­ла­рын жасап, бал шайқауды және басқа да жұмыстарды істеп үйрендім», – дейді Темірлан.
 width=Кейіпкеріміз алғашында бұл іске аса қызықпағанын айтады. Тек аға­сының айтқанын орындап жүрген. Уақыт өте келе, омартада жұмыс істеген ұнай бастайды. Сөйтіп, қанатты жән­дік­тер­дің өмірі туралы тереңірек білу үшін түр­лі кітаптар оқып, зерттеуге кірісіпті. Осы­дан кейін бұл тиімді кәсіп екенін және ара шаруашылығының адамдарға ғана емес, қоршаған ортаға да пайдасы зор еке­нін түсінген.
«Алты жыл ішінде, яғни 16 жасыма дейін біраз нәрсе үйрендім. Іштей ойланып, ақ­ша жинап жүрген едім. Он алты жасқа тол­ғанда жинаған қаражатыма Қалбатау ауы­лында бұрыннан бері омарташылықпен ай­налысатын кісілерден 12 рамалы дадан ұяларын сатып алып, өз кәсібімді ашуға бел бу­дым. Жұмысымды үш омарта ұясынан бастадым. Қазір жиырма екі жас­тамын. Жеке кәсіппен айналысып жат­қа­ны­ма алты жыл болып қалыпты», – дейді «Темір­лан омартасы» шаруашылығының иесі.
 width=Кәсібін үш омарта ұясынан бастаған Темірлан жыл сайын ара ұяларын кө­бейтіп, бүгінде олардың санын 500-ден асыр­ған. Оны ары қарай көбейту үшін ка­на­далық технологияны қолдану қажет еке­­нін айтады. Қазір шаруашылықтың жұ­мысын әкесіне де үйреткен. Ал жаздыгүні қасына жұмысшы алады. Аралар қыстыгүні қолайлы өмір сүруі үшін жағдайын жасау керек. Темірлан бұл мә­селені де естен шығарған емес.
«Қыста ара ұяларын Қалбатауға апара­мыз. Қар еріп, көктем шыққанға дейін ұстай­мыз. Өйткені қанаты қатайып, біраз күш жинауы керек. Содан кейін түрлі бал сорт­тарын алу үшін Шы­­ғыс Қазақстан­ның әр өңірін ара­лап, жақсы егіс­тік іздейміз. Мы­­­са­лы, Бо­жұ­­­ғырда бал аралары күн­ба­ғыс, қа­ра­құмық, экс­пар­цет сияқ­­ты шөп­­­те­р­ден бал жи­­­най­ды. Ал Рид­­дер­­­ге рапс балын алу үшін бара­мыз. Негізі, жаз мез­гі­лін­де Божығұрдағы омартада жұ­мыс істеп, өзге өңірдегі ара ұяларына электр бағылағышын ор­натып қоямыз. Бұл – қорғаныс үшін жа­сал­ған дүние. Осы уақытқа дейін омартамызда келеңсіз жағдай болған емес. Жергілікті диқандар да бізге қолдау білдіріп, қуанбаса, қарсы бол­май­ды. Себебі бал аралары егіс алқаптарын то­заңдандырып, мол өнім алуға ықпал ете­ді», – дейді жас кәсіпкер.
 width=Омарташы жаз бітіп, күн суыта бастағанда ара ұяларын Қалба­тау­дағы негізгі орнына апарып, қыстайтын қора­ға жинайды. Мұндағы бал арасына қо­лайлы 0-ден +4 градусқа дейінгі тем­пера­тура сақталады. 370 ұя қорада болса, сый­май қалған 100-ден астам ұя қар астында қыс­тайды. Кейіпкеріміздің айтуынша, ара­лар қар астында да жақсы қыстап шы­ғады екен. Жалпы, түсім ауа райына байла­ныс­ты. Құрғақшылық болған уақытта өнім көр­сет­кіші азайса, жауын-шашынды ауа райын­­да мол өнім алуға болады. Омар­та­шы ор­та­ша есеппен бір ұядан 50 келі бал ала­ты­­нын айтады. Алайда оның жартысын қыс­тан аман шығуы үшін аралардың өзіне қал­дырады.
«Өнімдерімізді біразын Қалбатау ауы­лындағы дүкенге апарсақ, қалғанын интер­нет-дүкен арқылы сатып, еліміздің барлық өңіріне тапсырыспен жеткіземіз. Негізі, сек­сен пайызын интернет-дүкен арқылы өткіземіз. Қазір карпат және карника тұқым­дарын өсіріп, қайсысы біздің ауа райына шыдамды екенін ба­қылап жатырмыз. Сонымен қа­тар асыл­дан­дыру ісін де қол­­ға алдық. Австрия мен Гер­­маниядан ара тұқым­да­рын алып, үш жыл сайын жаңар­тып отырамыз», – дейді Темір­лан Ахмеджанов.
Омарташы балдан бөлек, гүл тозаңы, балауыз, ана­лық ара сүті, балауыз күйесінің тұн­басы, про­полис жақпа майы мен тұн­басы және басқа да бал өнімдерін шы­­ғару­мен айналысып келеді. Ерінбей ең­бек етіп, кәсібінің нәсібін көріп отыр­­ған жас кәсіпкер мемлекет тара­­пынан қолдау көргенін, яғни асылтұқымды аналық ара сатып алуға субсидия алып отырғанын айтады. Омарташы болуға ал­ды­­мен тәжірибе, прак­­ти­ка қажет. Дегенмен биыл инженер-механик маман­дығы бойынша дип­лом алатын Темірлан енді омар­та­шылық бойын­ша магистратурада бі­лім алуды жос­парлап отыр.  width=Сонымен қатар бал арасын өсіретін кәсіпкер қазір Ресейден омарта шаруашылығына қажетті заманауи құрал-жабдықтар алып жатқанын айтты. Осы арқылы уақытты үнемдеп, жұмыс күшін азайтуға болады. Енді ол араның мың ұясы қыстап шығатын үлкен қора салмақ.
«Өнімдерімді шетелге шығарамын де­ген ой жоқ. Елімізді табиғи балмен то­лық қамтамасыз еткім келеді. Әр от­ба­сының дастарқанында отандық өнім тұр­­са деп армандаймын», – дейді ол.

Эльмира ЖАҚСЫБАЙҚЫЗЫ

Серіктес жаңалықтары