Turkystan.kz порталының тілшісі
Наурызнама онкүндігінің аясында Түркістан қаласындағы «конгресс-Холл» көпсалалы кешенінде «Төрлет, Наурыз, төріме!» атты республикалық командалық айтыс өтті
Іс-шараның негізгі мақсаты – қазақтың мәдениеті мен салт-дәстүрін бейжіңдік тұрғындарға таныстыру.
Үш күнге созылған жарыс қорытындысы бойынша қазақстандықтар ең жоғары марапаттарға ие болып, рекорд орнатты.
Кітаптағы беташар мақалада автор шығыстану ғылымының пайда болу тарихы туралы қысқаша шолу жасаған. Яғни, шығыстану ғылымын батыс ғалымдары 1312 жылғы Вьенде болған шіркеулік кеңестен таратқанын, осы істің нәтижесінде араб, грек және иврит тілдерін зерттейтін кафедралар Париж, Оксфорд, Болонья, Авиньон, Саламанкада ашылуы шығыстану ғылымының бастау алар үлкен бір баспалдағы болғанын тілге тиек етеді.
Ән мен әншіге қатысты бір көрініс көңілде сақталып қалған-ды. Оған да қырық жыл болыпты. Соны қағазға қаттап, түзіп шығып ек, көптің назарына ұсынып отырған жайымыз бар...
Әлбетте, осындайда жер сілкінісі кезінде одан қорғану шаралары, елімізде сейсмология ғылымының даму деңгейі және бұл саладағы басты ғылыми зерттеу орталығы – Сейсмология институтының бүгіні мен ертеңі туралы сұрақтар туындайтыны – зандылық. Соларға жауап ретінде және зілзала қаупі басым аймақтарда мекендеген тұрғындар мен кейінгі жас мамандар үшін пайдасы болар деген ойменен осы қысқаша мақаланы жария етуді жөн көрдім.
Белгілі бір мақсат жолында ұзақ уақыт оқшаулану үдерісінен кейін кезекті жетістіктерге жетіп, рухани жаңару арқылы даналық дәптерін жаңартып, жан тыныштығына негізделген «ішке қарай ашылатын» оқшаулану есігінің тұтқасын тауып, тіршілік ырғағын сақтау арқылы танымы түрлене жаңғырып, діттеген жеріне жақындай түскендер жайында ғажайып түсініктер қалыптасқан.
Биылғы жылдан бастап Қазақстан бойынша Наурыз мерекесін жаңа форматта тойлаудың мәні не, онда қандай шаралар жүзеге асады десек, енді Наурыз мейрамы біртұтас онкүндік мерекеге айналып отыр. Яғни, енді жыл сайын 14-23 наурыз аралығында Наурызнама онкүндігі өтеді. Бұл орайда Наурыздың бірегей логотипі бекітіліп, ол еліміздің барлық аймақтарында бірдей қолданылатын болады.
Еліміз тәуелсіздігін алып, еңсесін тіктеген соң, 2008 жылдан бастап Амал тойы – ел тойы деп, Отпан таудың басында ат шаптырып, дүбірлі етіп дүркіретіп өткізу енгізілді. Отпан тау – Маңғыстау облысындағы ең биік нүкте. 2007 жылы оның құрметіне «Отпан тау» тарихи-мәдени кешені ашылды. Содан бері 14 наурыз күні Қаратаудың ең биік шоқысында қалың жұртшылық жиналып, ақшаңқан үйлер тігіліп, бір-бірімен арқа-жарқа көрісіп, ұран оты жағылып, ән айтылып, күй тартылып, атап өтеді.
"Ел-жер көріп, озық мәдениеттерді зерттегенде көзім жеткені – дамыған қоғамның адамы газет-журнал оқиды. Мемлекеттік саясатқа ықпал ететін, қоғамдық ойды алға жетелейтін тұжырым, зерттеулер ең әуелі мерзімді баспасөзде жарық көреді. Сондықтан біздің қоғамда газеттің қадірі кетсе, ол газеттің күні өткенінен емес, «бір күндікпен» жүріп, құндылық атаулыны арзандатып алған – өзімізден".
Газет шығару жалқының емес, жалпының ісі. Aiqyn газетінің өткені мен бүгіні, келешегі тікелей журналистердің, бет қаттаушылардың, өзге қызметкерлердің еңбегіне байланысты екені рас.
Газет шығару – ұжымдық еңбек. Бұл бір оркестр сияқты. «Оркестрдің» дұрыс ойнауы – дирижерге ғана емес, сол оркестрдің әр мүшесіне тікелей байланысты.
(Алаштың ардақты ақсақалы, Отырар өңірінің экономикасы мен руханиятының дамуына зор үлес қосқан ардагер, ауданның тұңғыш энергетигі, зерттеуші-өлкетанушы, шежіреші-қаламгер, Отырар ауданының құрметті азаматы Сағындық Қыдырұлы ағамызды еске алу)
Тарихи-рухани ескерткіштер – бізді шетке, өзгеге танытатын ұлттық брендіміз! Ендеше, оларды қамқорлыққа алып, ЮНЕСКО-ның Әлемдік мұра тізіміне ұсыну ісін жүйелеп, жеделдету қажет.
Тағы да ән жайлы сөз қозғамақпыз. Өзіміз куә болған жайтты, анық білетін шындықты ортаға салуды жөн көрдік.
Басылым Мұстафа Шоқайдың түбі бір түркі жұртының отын өшірмеу идеясын, асыл арманын қайта жаңғыртты. Осы қасиетті идеология бүгінде Түркі жұртының қара шаңырағы – Túrkistan басылымының мұратына айналды.
Túrkistan газеті – жастығым өткен, рухани тұрғыдан жетілген, шығармашылық тұрғысынан шыңдалған, менің ұстаханам. Бүкіл журналистік карьерам осы газетпен байланысты.
Жас айырмамыз үш-ақ жыл дегенге сенбей отырмын. «Пайғамбар жасына жеткенімді жақын жандарым атап өткелі жатыр, соған арнайы шақырамын» дегенді сымсыз телефон арқылы жеткізгенде, шынымен солай ма, ара жасымыз үш-ақ жыл болғаны ма деп қайран қалдым...
Шерағаң «Қазақ әдебиеті» газетінде редактор кезінде кейбір мақалаларды Дидахметтің қолына беріп: «Дидаш, мына мақала маған ұнады. Бірақ тақырыбы мәнін ашпай тұр. Оқып шығып, тақырыбын қойшы», – дейді екен. Дидағаң жаңа тақырып қойып, апарып бермей ме, сонда Шерағаң: «Әп, бәрекелді! Міне, тақырып! Журналистің бәрі сендей тақырыпқа тапқыр болса, шіркін!», – деп ризашылығын білдіріп, жаңа санды талқылау кезінде оны басқаларға үлгі тұтқан.
Жәкеңнің әндерінің ішіндегі «Бабаларым» атты әні басқасынан жөні бөлек деп ойлаймын. Сөзін өзі жазып, орындаған бұл әнді сал-серілердің ізімен дәстүрді жалғастыра жазылған ән ретінде бөліп қарауға әбден болады. Сондай-ақ бұл ән мазмұны мен тақырыбы жағынан ешбір әнге ұқсамайды. Жәнібекке дейінгі біз білетін халық композиторлары мен халық әндерінде дәл осындай мазмұнда жазылған ән жоқ.
Бүкіл саналы ғұмырын мажар халқы мен күллі түркі халықтарының бірлігі мен бауырластығы жолында бағыштаған біртуар тұлға, белгілі түрколог, тегі қыпшақ мажар ғалымы, филология ғылымының докторы, профессор Қоңыр Иштван Мандокидің туғанына 10 ақпанда 80 жыл толады.
Әдетте, жастар жағының үлесі басымдығына ішің жылиды. Сондай жастың бірі – Болатбек Төлепбергенмен екі мыңыншы жылдары таныстым.
Қазақстандағы World Summit Awards сарапшысы Анатолий Кременчуцкий қысқа тізімге 60 елден 136 жоба енгізілгенін атап өтті.
Қанат Мәметовтің Жәнібек ауданына қарасты Тау ауылында кіндік қаны тамғанын Ресей архивінен алған құжат нақтылай түсті.
Семинарда әл-Фараби атындағы ҚазҰУ журналистика факультетінің аға оқытушысы Серік Жұмабекұлы «Túrkistan газетіне 30 жыл» тақырыбында баяндама жасады.
...Тіпті, біраз басылымдар қаржы мәселесінен жабылып қалған жайттар да болды. Жарыққа шығып жатқан басылымдардың өзі жастар түгілі, кәнігі төселген журналистеріне қаламақы түгілі, айлықтарын әрең тауып беретін. Осындай қиын-қыстау кезеңнен Қалағаңның кемеңгер көргенділігі, білімділігі, тіпті мейірім шапағатының арқасында Túrkistan газеті өз биігінен төмендемеді.
Халық артисі, композитор, жоғары тынысты тенор әнші, педагог Ғарифолла Құрманғалиевтың туғанына – биыл 115 жыл.
Жуырда Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің IT мамандары қазақ есімдерінің мағынасы мен шығу тарихын қамтитын мобильді қосымшаны қолданысқа енгізді.
Túrkistan газетінің 30 жылдық мерекесіне орай осы басылымның негізін салған Қалтай Мұхамеджановтың бірнеше қалжыңдарын ұсынып отырмыз.
Túrkistan газетінің 30 жылдығы мен үшін бір редакцияның төңірегінде тойлана салатын кішігірім шара емес, бұл – тұтас ұлттың тойы, елдің 30 жылдық шежіресі бедерленген биік белес!
Túrkistan сүйікті басылымыма айналғаны соншалық, табан аудармай 14 жыл жұмыс істеппін. Жай журналистен жауапты хатшы, бас редактордың орынбасары қызметіне дейін көтеріліп, газет шығарудың ішкі асханасын меңгердім десем болады.
Түркістанға Тайқазан қалай келді, солай елдің құт-берекесі артты. Сол секілді руханият саласының Тайқазаны – өз Túrkistan-ым жасай берсін!
Қазір де Túrkistan газеті өзінің әу бастағы миссиясынан айнымай, ұлттық, мемлекеттік бағытта еңбек етіп келеді. Ағылшынтілді журналистердің де қалыптасып келе жатқаны қуантады.
Әр журналистің өзіндік аудиториясы болды. Túrkistan-ның оқырмандары өз журналисін іздеп келіп, мақалаға қатысты пікірін айтып отыратын. «Túrkistan-ның қыздары» деген ұғым да қалыптасып үлгерген.
Túrkistan мені жақсы адамдармен табыстырды. Марқұм Дидахмет ағамыздың өнегесін ұмытқан жоқпын. Шәмшидин ағайға қарыздармын. Есенгүл Кәпқызымен күні бүгінге дейін араласамыз, бірлескен жобалар жасаймыз. Ал Túrkistan табыстырған Гүлнар – менің ең жақын досым. Сондықтан да Túrkistan-ды ерекше жақсы көремін.
Бүгінде 30 жасқа толған халықаралық Túrkistan газетінің елдің ішкі-сыртқы саясатын тең қамтып, сараптамалық журналистиканың жанрларын дамытуға үлес қосқаны, қазақ баспасөзінің сапасын көтергені – өз алдына бөлек айтуға, зерттеуге лайық тақырып.
Túrkistan-ның жарыққа шыққанына биыл 30 жыл емес, одан да көп уақыт өткен секілді. Расымен, газеттің атағы оның тарихын 30 жыл емес, одан да көп жылды қамтитын секілді әсер береді.
Осыдан он жыл бұрын біз газеттің 20 жылдығын атап өткен едік. Енді бүгін орда бұзар отызға жетіпті.
Ақ тер-көк тер болып жеткенде, әлгі пойызымыз стансаға тоқтамай, бізге «қол бұлғап» кете барды. Жанұшырып, станса қызметкерлерінен сұрап жатырмыз. «Мұнысы не?» деп. Олар: «Бұл арнайы пойыз! Шуға да тоқтамайды. Тек Таразға жеткенде ғана бір аялдайды!» Игорь екеуміз бір-бірімізге қарадық та, ымсыз мәшинеге жүгірдік. Тағы да «қыз қуу»!
Ұлы қайраткер Мұстафа Шоқайдың «Тұтас Түркістан» идеясының атын өшірмей, бүгінге дейін жеткізді.
Еліміздің ақпарат кеңістігінде өз орыны бар басылым еліміздің дамуы мен руханиятымыздың, мәдениет пен өнер, білім мен ғылымның жан-жақты өркендеуі жолында қызмет ете береді деген сенімдемін.
Апталық алғашқы санынан бастап түбі бір түрік елдерінің жаһандық деңгейде ынтымақтастығына, береке-бірлігіне қызмет етіп келеді.
«Túrkistan» газеті – қазақ баспасөзінің қабырғалы ордасы, ұлт руханиятын күзетіп отырған қадірлі шаңырақ. Азаттықтың алғашқы жылдарында ашылған халықаралық апталық қазіргі таңда алаш жұртына аты мәшһүр абыройлы БАҚ өкіліне айналды.
Бұл Túrkistan-ды азулы басылым етеміз деген сол тұста қазақ елінің ақпарат құралдарына басшылық жасаған Алтынбек Сәрсенбайұлының жоспарының бірі болса керек.
Қалағаң дегенде осы басылымда қызмет еткен қазақтың қаншама жақсы-жайсаңдары еске түспей тұрмайды. Солардың бірі де бірегейі ағаның жанына жақын рухани інісі, қазақтың көрнекті қаламгері – Дидахмет Әшімханұлы еді.
Ағалар салған абыройлы жолдан айнымауды, аманатқа қиянат жасамауды ойлап, Túrkistan-ды сол биігінен түсірмеуге тырыстық.